موارد متعددى در قرآن به نور تشبيه شده است، مانند: ايمان به خدا (بقره، 257) قرآن (مائده، 15) هدايت الهى (انعام، 122) پيامبر (انعام، 122) در احاديث هم برخى چيزها مثل وجود امام معصوم (زيارت جامعه كبيره) و علم (ميزان الحكمه) به نور تشبيه شده است.

مقصود از نور بودن خدا اين است كه او خداوند هدايتگر، روشنگر و زينت بخش است. به عبارت ديگر خدا نور است و هر موجودى را به‏ اندازه‏اى كه با او ارتباط دارد، از نورانيت خود برخوردار مى‏كند. از اين رو ايمان، قرآن، اسلام، پيامبران، ائمه و علم نور هستند، چون سبب آشنايى مردم با نور حقيقى (خدا) مى‏شوند و خود نورهاى واسطه‏اند، مثل ماه كه نورش را از خورشيد مى‏گيرد و به ما منعكس مى‏كند. در حقيقت نور به همه چيز جان تازه و حركت مى‏دهد، انسانها را به سر منزل مقصود هدايت مى‏كند و موانع را از سر راه بر مى‏دارد. البته هيچ چيزى مانند نور خدا نيست، چون او نور حقيقى است.

مقصود از نور بودن خدا- طبق روايتى از امام رضا (ع) «1»- هدايتگرى او براى اهل آسمانها و زمين است كه البته هدايتگرى هم از خواص نور است.

توضيح جمله «مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاهٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ»

مشكوه محفظه‏اى است كه چراغ را در برابر باد حفظ مى‏كند و در قديم غالباً در ديوار ايجاد مى‏شد تا نور چراغ را متمركز و منعكس بكند. زجاجه هم به معناى سنگ شفاف است و چون شيشه از سنگ ساخته مى‏شود و شفاف است، به آن زجاجه گفته مى‏شود و مقصود از آن حبابى است كه روى چراغ مى‏گذارند تا شعله را محافظت و گردش هوا را تنظيم بكند و بر نور چراغ بيفزايد.

در اين آيه خداوند نور خود را به چراغى تشبيه مى‏كند كه در چراغدانى قرار گرفته و روى او حبابى هست. نكته مهم اينكه خداوند زيبايى نورش را به چراغ مذكور تشبيه مى‏كند؛ نه اينكه خداوند جسم باشد.

منظور از درخت زيتون و لاشرقيه و لاغربيه: خداوند در اين آيه فرمود «كَوْكَبٌ دُرِّىٌّ» اين نور گويا ستاره‏اى درخشان است. «يُوقَدُ مِن شَجَرَهٍ مُبَارَكَهٍ زَيْتُونَهٍ لَّا شَرْقِيِّهٍ وَلَا غَرْبِيَّهٍ» اين چراغ با روغنى از درخت خجسته زيتون كه نه شرقى و نه غربى است، افروخته مى‏شود. درخت زيتون درختى پر بركت است كه روغن آن از بهترين روغنها براى برافروخته شدن و نوردادن است. بويژه اگر درخت در وسط باغ باشد و نور به همه جاى آن بتابد، چون درختها معمولًا در طرف شرق يا غرب باغ و كنار ديوارها رشد و شادابى لازم را ندارند، ميوه‏هاى برخى قسمتهاى آن نارس مى‏مانند و روغنش ناصاف مى‏شود. خدا مى‏فرمايد نور و روغن اين چراغدان كاملًا صاف، درخشان و زيباست. اين تشبيه مى‏رساند كه نور الهى كاملًا شفاف و زلال است.

چند نكته‏

1. برخى مفسران معتقدند «1» نور خدا به صورت شعله‏هاى ايمان در چراغ قلب مؤمن آشكار مى‏شود. حباب قلبِ او ايمان را در درون خود تنظيم مى‏كند. مشكوه سينه‏اش (مجموعه شخصيت مومن) ايمان را از گزند حوادث حفظ مى‏كند و درخت مبارك وحى الهى كه عصاره آن قرآن است، ايمان وى را شعله ور و پُربار و وجودش را روشن مى‏سازد و هنگامى كه با دلايل عقلى همراه مى‏شود، «نُّورٌ عَلَى نُورٍ» مى‏شود. اين نور

.الهى وقتى در قلب انسان روشن مى‏شود كه قلب با خودسازى آماده پذيرش باشد و نور وحى از آلودگى گرايشهاى انحرافى شرقى و غربى بر كنار باشد.

2. در احاديث «1» اهل البيت مصاديق اين نور بيان شده است. بر اين اساس مقصود از مشكوه (چراغدان) نور علم پيامبر (ص) و مقصود از زجاج (حباب) سينه اميرمومنان على (ع) است و وقتى چراغدان، نور علم رسول و حباب، سينه على (ع) و ... باشد، نُّورٌ عَلَى نُورٍ مى‏شود.

در روايت مقصود امام معصوم است كه با نور علم تاييد مى‏شود و درخت مبارك، ابراهيم خليل (ع) است كه ريشه مى‏باشد. «لَّا شَرْقِيِّهٍ وَلَا غَرْبِيَّهٍ» هم نفى گرايشهاى يهودى و مسيحيت است.

احاديث فوق معمولًا مصاديق كامل آيه را بيان مى‏كنند و اين بدان معنا نيست كه آيه منحصر در اين موارد است. به عبارت ديگر، نور پيامبر و اهل البيت (ع) و نور علم- به عنوان مصاديق نور خدا- شعاع نور الهى‏اند و آن را منعكس مى‏كنند.

برخى هم مشكوه «2» را به نور حضرت زهرا (س) و مصباح «3» را به امام حسين (ع) تشبيه كرده‏اند «إن الحسين مصباح الهدى و سفينه النجاه» و گفته‏اند «المشكوه فيها مصباح» يعنى مصباح (امام حسين) از مشكوه‏.

(حضرت فاطمه (س)) به وجود آمد و منظور از «نُّورٌ عَلَى نُورٍ» «1»

 هم ائمه معصوم بعد از امام حسين (ع) است.

در اين روايت هم مصاديقى از اين نور و مصباح و مشكوه بيان شده است. اين آيه مى‏تواند گوياى مصاديق و معناى خاصى از ولايت، نور علم و ... باشد.

پيامهاى آيه‏

1. جهان از نور خدا روشن است.

2. نور الهى چند لايه دارد و اگر انسان بخواهد به حقيقت نور الهى برسد، بايد از لايه‏هاى مختلفى بگذرد.

3. به دنبال نور الهى باشيد كه هدايت با آن به دست مى‏آيد. «يَهْدِى اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاءُ؛ خدا هر كس را بخواهد (شايسته بداند) به نور خود راهنمايى مى‏كند.» و خدا به هر چيزى داناست.»

سخن آخر اينكه خدا با اين مثال «اللَّهُ نُورُ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضِ» مى‏خواهد ما را به درك حقايق الهى نزديك سازد.

__________________________________________________

 (1). نور، 35.

__________________________________________________

 (1). بقره، 257

__________________________________________________

 (1). تفسير نور الثقلين، ج 3، ص 603، ح 171، ص 605، ح 175.

__________________________________________________

 (1). تفسير نمونه، ج 14، ص 478

__________________________________________________

 (1). تفسير بيان السعاده، ج 3، ص 121

 (2). كافى، ج 1، ص 195، ح 5، بحارالانوار، ج 4، ص 18

 (3). مدينه المعاجز، ج 4، ص 52- حديث پيامبر اعظم حكايت شده است

__________________________________________________

 (1). كافى، ج 1، ص 195، ح 5، بحارالانوار، ج 4، ص 15، ح 4، ص 18، ح 6، ج 16، ص 356، ح 43 و ج 23، ص 304، ح 1، ج 23، ص 307، ح 4، ج 26، ص 241، ح 5، تاويل الآيات، ص 357، تفسير القمى، ج 2، ص 102، الصراط المستقيم، ج 2، ص 42، مسائل على بن جعفر، ص 16

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: